Leiter-3 jest narzędziem przeznaczonym do oceny inteligencji niewerbalnej, pamięci niewerbalnej i uwagi.
Składa się z:
- Baterii Poznawczej, w której skład wchodzi pięć testów: Ukryte figury, Składanie kształtów, Klasyfikacje i analogie, Szeregowanie oraz Odtwarzanie wzoru (test dodatkowy, stosowany opcjonalnie);
- Baterii Uwagi i Pamięci, w skład której wchodzi pięć testów: Koncentracja uwagi, Pamięć wprost, Podzielność uwagi (test dodatkowy, stosowany opcjonalnie), Pamięć wspak oraz Niewerbalny Test Stroopa.
Leiter-3 oparty jest na hierarchicznej teorii inteligencji Cattella, Horna i Carrolla.
Leiter-3 jest jedynym testem całkowicie niewerbalnym. Badanie odbywa się bez użycia słów, co pozwala na wykorzystywanie go w badaniu dzieci, z którymi kontakt werbalny jest utrudniony lub niemożliwy.
Leiter-3 jest nową wersją znanej w Polsce Skali Leitera. W porównaniu z wcześniejszą wersją pozwala nie tylko na ocenę inteligencji niewerbalnej, ale także pamięci i uwagi. W skali Leiter-3 uzyskuje się trzy wskaźniki złożone – Iloraz Inteligencji Niewerbalnej, Pamięć Niewerbalna oraz Szybkość Przetwarzania. Można też interpretować wyniki poszczególnych testów pozwalające na ocenę zdolności rozumowania, percepcji wzrokowej, koncentracji uwagi i podzielności uwagi oraz krótkotrwałej pamięci wzrokowej, pamięci roboczej oraz zdolności do radzenia sobie z interferencją.
Wyniki w testach oraz wskaźniki Iloraz Inteligencji Niewerbalnej i Pamięć Niewerbalna mogą też być przedstawiane w postaci Wyników Rozwojowych. Leiter-3 jest jednym z nielicznych testów umożliwiających posługiwanie się skalą Wyników Rozwojowych, co pozwala na śledzenie postępu w zakresie zdolności poznawczych, zachodzącego wraz z wiekiem lub dzięki specjalnym oddziaływaniom edukacyjnym. Wyniki w tej skali są bowiem wrażliwe na nawet niewielkie zmiany, które stopniowo zachodzą w toku rozwoju, ale nie wpływają na zmianę IQ. Wykorzystując skalę Wyników Rozwojowych można oceniać efektywność terapii czy oddziaływań stymulujących rozwój, a także obserwować spowolnienie rozwoju czy zmiany regresywne w przebiegu pewnych zaburzeń lub chorób.
Niewątpliwą zaletą skali Leiter-3 jest to, że zawiera Skalę Obserwacyjną. Została ona opracowana z myślą o wykrywaniu nietypowych cech zachowania, które mogą niekorzystnie wpływać na funkcjonowanie dziecka, a więc na jego trudności w nauce szkolnej oraz w kontaktach społecznych. Ocena dotyczy następujących wymiarów: Uwaga, Organizacja i kontrola impulsów, Poziom aktywności, Towarzyskość, Energia i uczucia, Samoregulacja i regulacja nastroju, Niepokój, Reaktywność zmysłowa.
W procesie normalizacji wyników w testach zastosowano procedurę inferential norming opartą na tzw. metodzie normalizacji ciągłej. Normy opracowano dla 44 grup z populacji ogólnej (1705 osób) i 40 grup z populacji dzieci niesłyszących (576 osób).
Wyniki przeliczone w testach ujmowane są na skali 21-punktowej ze średnią 10 i odchyleniem standardowym 3. Wyniki złożone ujmowane są w skali ilorazów „wechslerowskich” ze średnią 100 i odchyleniem standardowym 15. Iloraz Inteligencji Niewerbalnej obejmuje zakres 30–170; ilorazy Pamięci Niewerbalnej i Szybkości Przetwarzania obejmują zakres 45–155.
Komplet materiałów zawiera dodatkowo polską wersję filmu prezentującego skalę Leiter-3, informującego o głównych cechach skali oraz pokazującego procedurę badania poszczególnymi testami.
Do poprawnego stosowania skali Leiter-3 w badaniach dzieci i młodzieży (osoby w wieku 3–20 lat) niezbędne są następujące podręczniki i materiały:
- Podręcznik (tłumaczenie podręcznika oryginalnego) zawiera informacje o procedurze badania, w tym szczegółowe instrukcje do każdego z 10 testów wraz z regułami oceny odpowiedzi i zasadami obliczania wyników surowych w testach. Informacje te nie są powtórzone w pozostałych tomach. Ponadto, w tomie 1. opisana jest historia skal Leiter-3, podstawy teoretyczne oraz własności psychometryczne wersji oryginalnej (amerykańskiej);
- Podręcznik Polska normalizacja (wiek: 3–20 lat) zawiera informacje o własnościach psychometrycznych wersji polskiej (trafność, rzetelność) dla dzieci i młodzieży, szczegółowy opis sposobu obliczania wyników (przeliczonych, IQ, Wyników Rozwojowych, równoważników wieku), reguły interpretacji wraz z informacjami, o czym można wnioskować na podstawie każdego z wyników, a także przykładowy opis przypadku;
- Tabele norm (wiek: 3–20 lat) – w tym tomie zawarte są wszystkie rodzaje norm dla dzieci i młodzieży z populacji ogólnej oraz z populacji dzieci niesłyszących w wieku 3–16 lat (wyniki przeliczone, IQ itd.);
- Pomoce w torbie (w tym film instruktażowy);
- Zeszyty testowe;
- Arkusze zapisu;
- Arkusze Wyników Rozwojowych dla dzieci i młodzieży z populacji ogólnej oraz dla dzieci niesłyszących.
Do poprawnego stosowania skali Leiter-3 w badaniach osób dorosłych (w wieku 21–70+ lat) niezbędne są następujące podręczniki i materiały:
- Podręcznik (tłumaczenie podręcznika oryginalnego) zawiera informacje o procedurze badania, w tym szczegółowe instrukcje do każdego z 10 testów wraz z regułami oceny odpowiedzi i zasadami obliczania wyników surowych w testach. Ponadto, w tomie 1. opisana jest historia skal Leiter-3, podstawy teoretyczne oraz własności psychometryczne wersji oryginalnej (amerykańskiej);
- Podręcznik Normalizacja dla dorosłych (wiek: 21–70+ lat) zawiera informacje o własnościach psychometrycznych wersji polskiej (trafność, rzetelność) dla dorosłych, opis sposobu obliczania wyników (przeliczonych, IQ) oraz tabele norm;
- Pomoce w torbie (w tym film instruktażowy);
- Zeszyty testowe;
- Arkusze zapisu.
Bez względu na to, czy badamy dzieci czy dorosłych, możemy wykorzystywać też Arkusz zapisu Inteligencja Niewerbalna.
Materiały:
- Komplet (3 rodzaje podręczników, pomoce w torbie, 25 zeszytów testowych, 25 ark. zapisu, 2 rodzaje ark. wyników po 25 szt.)
- Podręcznik oryginalny
- Podręcznik polska normalizacja (wiek: 3–20 lat)
- Podręcznik Tabele norm (wiek: 3–20 lat)
- Podręcznik Normalizacja dla dorosłych (wiek: 21–70+)*
- Pomoce w torbie (w tym film instruktażowy)
- Zeszyty testowe (25 egz.)
- Arkusze zapisu (dla obu baterii) (25 egz.)
- Arkusze zapisu Inteligencja Niewerbalna (25 egz.)**
- Arkusze wyników rozwojowych dla dzieci niesłyszących (25 egz.)
- Arkusze wyników rozwojowych dla populacji ogólnej (25 egz.)
* Podręcznik Normalizacja dla dorosłych nie wchodzi w skład kompletu.
** Na życzenie naszych klientów, którzy czasami wykorzystują skalę Leiter-3 wyłącznie do oceny inteligencji niewerbalnej, wprowadziliśmy do sprzedaży nowy typ arkuszy zapisu przeznaczony do rejestrowania wyników jedynie testów Baterii Poznawczej. Arkusze zapisu Inteligencja Niewerbalna nie wchodzą w skład kompletu.
Klienci, którzy w 2019 roku zakupili komplet Leiter-3 (bez podręczników) po cenie promocyjnej, mogą zamówić podręczniki (tyle samo co zamówionych kompletów) z 25% zniżką. Cena podana na stronie zostanie pomniejszona o przysługujący rabat przy wystawianiu faktury (w związku z tym prosimy o niewybieranie opcji płatności: PayU). Powyższa oferta jest bezterminowa.
W praktyce psychologicznej do oceny inteligencji, uwagi i pamięci. Skala jest szczególnie przydatna do badania osób, z którymi kontakt werbalny jest utrudniony lub niemożliwy, nie wymaga bowiem ani rozumienia, ani używania mowy, co umożliwia diagnozę osób niemówiących oraz osób ze spektrum autyzmu. Pozwala także na diagnozowanie osób niesłyszących, ponieważ zawiera oddzielne normy dla tej grupy.
Rzetelność
W obu próbach wysoka zgodność wewnętrzna i stabilność wyników złożonych Baterii Poznawczej oraz Baterii Uwagi i Pamięci (z wyjątkiem najmłodszej grupy wieku z próby ogólnej oraz stabilności wyniku Pamięci Niewerbalnej); w większości wysoka zgodność wewnętrzna testów Baterii Poznawczej i niższa – testów Baterii Uwagi i Pamięci. Bardzo wysoka zgodność wewnętrzna i wysoka stabilność wyników Skali Obserwacyjnej.
Trafność
Zgodne z oczekiwaniami zmiany wyników surowych z wiekiem; silny lub umiarkowanie silny związek wyników dzieci z wykształceniem ich rodziców. Iloraz Inteligencji Niewerbalnej dodatnio koreluje z wynikami testu Inteligencji CFT 20-R, a Szybkość Przetwarzania z Kolorowym Testem Połączeń dla Dzieci (CCTT). Wyniki trafnie różnicują dzieci z próby ogólnej dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, a także dzieci z niepełnosprawnością w stopniu lekkim i umiarkowanym. Wyniki skali Leiter-3 dodatnio korelują z ocenami szkolnymi uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum, a także różnicują uczniów różnego typu szkół ponadgimnazjalnych. Stwierdzono też związki wyników Skali Obserwacyjnej z cechami temperamentu; badani z grup klinicznych uzyskiwali w Skali Obserwacyjnej niższe wyniki niż badani z grup porównawczych.
Normy
Dla osób z populacji ogólnej w wieku od 3 do 70 i więcej lat oraz dla dzieci niesłyszących w wieku 3–16 lat.
Uprawnienia do zakupu i stosowania danego testu zależą od jego kategorii, wyznaczonej zgodnie z kategoryzacją Komisji do Spraw Testów Psychologicznych działającej z ramienia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
LEITER-3 jest narzędziem kategorii C.
C – testy wyłącznie dla psychologów
Wymagane kwalifikacje:
- Ukończone studia magisterskie z psychologii – wymagane przedłożenie kopii dyplomu
- Osoby, które mają tytuł doktora psychologii, a nie ukończyły studiów psychologicznych, mogą kupować testy wyłącznie do celów naukowych – wymagany dyplom doktorski wraz z oświadczeniem informującym, że test będzie stosowany tylko do celów naukowych.