Skala Postaw Obywatelskich jest narzędziem kwestionariuszowym. Jego pozycje są stwierdzeniami dotyczącymi różnych przekonań; badany ocenia stopień, w jakim się z nimi zgadza, w skali siedmiostopniowej od +3 do -3 (dla postaw negatywnych) bądź w skali przekształconej od 0 do 7 (dla postaw pozytywnych). Kwestionariusz ma wersję pełną, składającą się z 40 pozycji, i krótszą, złożoną z 20 pozycji.
Służy do badania postaw obywatelskich rozumianych jako ustosunkowania obywateli wobec systemu społeczno-politycznego, w którym żyją. Uwzględnia trzy wymiary, jakimi są: poczucie kontroli i zaufanie wobec systemu, utożsamianie się z własnym krajem oraz zaangażowanie obywatelskie w różne akcje i działania społeczne. Wymiarom tym odpowiadają trzy podskale SPO: 1. Zaufanie i Kontrola – Nieufność i Bezradność, 2. Tożsamość Obywatelska – Brak Tożsamości Obywatelskiej oraz 3. Zaangażowanie Obywatelskie – Niezaangażowanie Obywatelskie. Postawy negatywne można interpretować jako syndrom „wypalenia obywatelskiego”.
Materiały:
- Komplet (podręcznik, 2 rodzaje kwestionariuszy po 25 egz., 4 rodzaje arkuszy po 25 egz.)
- Podręcznik
- Kwestionariusz – wersja pełna (25 egz.)
- Dwa arkusze obliczeniowe do wersji pełnej (postawy pozytywne i postawy negatywne) (po 25 egz.)
- Kwestionariusz – wersja skrócona (25 egz.)
- Dwa arkusze obliczeniowe do wersji skróconej (postawy pozytywne i postawy negatywne) (po 25 egz.)
Narzędzie może znaleźć zastosowanie przede wszystkim w prowadzonych w dziedzinie nauk społecznych badaniach naukowych mających na celu diagnozę postaw obywatelskich oraz poznanie ich wyznaczników i konsekwencji. Może też służyć celom bardziej praktycznym w badaniach dostarczających diagnoz, które będą stanowić podstawę oddziaływań wychowawczych – podejmowanych wobec grup lub jednostek – ukierunkowanych na kształtowanie postaw i wartości obywatelskich.
Rzetelność
Oceniono zgodność wewnętrzną wyniku łącznego oraz wyników poszczególnych skal. Współczynniki alfa uzyskane na próbie ogólnej są satysfakcjonujące – wersja pełna: 0,90 dla wyniku ogólnego i 0,79–0,91 dla skal; wersja skrócona: 0,84 dla wyniku ogólnego i 0,73–0,88 dla skal. Ocena rzetelności dokonywana osobno w grupach różniących się wiekiem i poziomem wykształcenia pokazuje, że współczynniki obniżają się u osób starszych i słabiej wykształconych, co zwłaszcza dotyczy skali Zaangażowanie Obywatelskie w wersji skróconej (ale jedynie w wypadku badanych z wykształceniem podstawowym jej rzetelność jest niezadowalająca).
Trafność
Trafność teoretyczna skali została potwierdzona za pomocą konfirmacyjnej analizy czynnikowej oraz przez korelacje z innymi zmiennymi, teoretycznie powiązanymi z postawami obywatelskimi: zaufaniem, cynizmem (mierzonym podskalą Kwestionariusza Aksjomatów Społecznych), wartościami (mierzonymi Skalą Wartości Schelerowskich), wypaleniem zawodowym (mierzonym kwestionariuszem LBQ) i satysfakcją z życia (mierzoną skalą SWLS).
Normy
Badania normalizacyjne zostały przeprowadzone na próbie 4112 osób w wieku 18–90 lat. Normy opracowano w skali stenowej dla: mężczyzn i kobiet; osób różniących się wykształceniem (wyższe, średnie, poniżej średniego); osób różniących się wiekiem (18–31 lat, 32–39 lat, 40–49 lat, 50–90 lat).
Uprawnienia do zakupu i stosowania danego testu zależą od jego kategorii, wyznaczonej zgodnie z kategoryzacją Komisji do Spraw Testów Psychologicznych działającej z ramienia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
SPO jest narzędziem kategorii A.
A – testy dla psychologów; dla innych specjalistów
Wymagane kwalifikacje:
- Ukończone studia magisterskie z psychologii – wymagane przedłożenie kopii dyplomu
LUB
- Ukończone dowolne studia wyższe magisterskie – wymagane przedłożenie kopii dyplomu
- ORAZ praca z ludźmi w obszarze zawodowym, który stanowi uzasadnienie dla wyboru i stosowania narzędzia.