Kwestionariusz służy do pomiaru zmiennej osobowościowej zwanej poczuciem kontroli następstw zachowania, opisanej w teorii społecznego uczenia się J. B. Rottera. Poczucie kontroli, zwane inaczej lokalizacją kontroli (locus of cotrol – LOC) stanowi indywidualną właściwość człowieka i można je traktować jako wymiar osobowości. LOC jest zmienną o dwóch skrajnych biegunach: LOC wewnętrznym i LOC zewnętrznym.
W porównaniu do wcześniejszej wersji KBPK zmodyfikowano treść pytań testowych. Wymagały one licznych zmian, przede wszystkim ze względu na występowanie terminów obecnie nieużywanych, np. prywatka, oraz nieuwzględnienie specyfiki nowoczesnych technologii w komunikowaniu się młodzieży. Konstrukcja pozycji pozostała taka sama, jak w pierwszej wersji kwestionariusza; są one zdaniami z dwoma zakończeniami do wyboru. W KBPK-R, w przeciwieństwie do poprzedniej wersji, kwestionariusz ma jedną formę arkusza, wspólną dla dziewcząt i chłopców – w każdym pytaniu zawarto dwie stosowne formy gramatyczne.
KBPK-R składa się z 43 pozycji, z czego 38 to pozycje diagnostyczne, a 5 to pozycje buforowe. Wynik ogólny KBPK-R dostarcza informacji o wewnętrznym bądź zewnętrznym umiejscowieniu LOC. Wyniki w skalach Sukcesu i Porażki informują o tym jakim czynnikom (osobom, zjawiskom) osoba badana przypisuje odpowiedzialność za pozytywne i negatywne zdarzenia w swoim życiu.
Materiały:
- Komplet (podręcznik, 25 arkuszy z instrukcją, 25 arkuszy obliczeniowych)
- Podręcznik
- Arkusz – instrukcja (25 egz.)
- Arkusz obliczeniowy (25 egz.)
Kwestionariusz KBPK-R może być wykorzystywany zarówno w badaniach naukowych, jak i indywidualnych badaniach diagnostycznych. W diagnozie indywidualnej kwestionariusz KBPK-R może być wykorzystany jako narzędzie uzupełniające przy ocenie osobowości młodzieży, pozwalające na wzbogacenie informacji o wielowymiarowym funkcjonowaniu osoby badanej. Może być przydatny w diagnozie zarówno z obszaru psychologii klinicznej, jak i sądowej, a także w diagnozie edukacyjnej i resocjalizacyjnej.
Rzetelność
Wartości współczynników zgodności wewnętrznej dla wyniku ogólnego alfa we wszystkich grupach przekraczają 0,80, co świadczy o wysokiej rzetelności narzędzia i pozwala na jego wykorzystywanie w diagnozie indywidualnej. Wskaźniki te znacznie przekraczają rzetelność starszej wersji KBPK. Wartości dla skal Sukces i Porażka są niższe i mało zadowalające. Wynika to zapewne z małej liczebność pozycji w każdej z tych skal, co istotnie obniża wartość współczynnika alfa. Oceniono także stabilność bezwzględną KBPK-R na bazie przeprowadzenia dwukrotnego badania (po upływie 2 tygodni). Wszystkie te analizy wykazały wysoką lub zadowalającą rzetelność kwestionariusza, potwierdzając jego przydatność w diagnozie indywidualnej.
Trafność
W badaniach walidacyjnych kwestionariusza KBPK-R dokonano oceny trafności teoretycznej i kryterialnej. Analiza czynnikowa kwestionariusza potwierdziła jego jednorodność, ale także zasadność wyróżnienia skal dotyczących sytuacji sukcesów i porażek. Wykazano wysokie korelacje KBPK-R z wynikami Skali Delta Drwala, co potwierdza trafność teoretyczną zbieżną. W ramach oceny trafności kryterialnej wykorzystano szereg zewnętrznych zmiennych, co do których spodziewano się określonych związków z poczuciem kontroli następstw zdarzeń. Uzyskano bardzo zróżnicowane wyniki potwierdzające trafność kryterialną KBPK-R, a otrzymane współczynniki korelacji są zbliżone do tych, które stwierdzono w badaniach innych autorów.
Normy
Stenowe z podziałem na dwie grupy wieku: 13–15 lat i 15–18 lat. Próba normalizacyjna obejmowała 1242 osób w wieku 13–18 lat – uczniów gimnazjum, liceum i technikum pochodzących z 11 województw. Badania przeprowadzono wiosną 2016 roku.
Uprawnienia do zakupu i stosowania danego testu zależą od jego kategorii, wyznaczonej zgodnie z kategoryzacją Komisji do Spraw Testów Psychologicznych działającej z ramienia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
KBPK-R jest narzędziem kategorii C.
C – testy wyłącznie dla psychologów
Wymagane kwalifikacje:
- Ukończone studia magisterskie z psychologii – wymagane przedłożenie kopii dyplomu
- Osoby, które mają tytuł doktora psychologii, a nie ukończyły studiów psychologicznych, mogą kupować testy wyłącznie do celów naukowych – wymagany dyplom doktorski wraz z oświadczeniem informującym, że test będzie stosowany tylko do celów naukowych.
