Spis treści

Przedmowa redaktorki serii (Margot Waddell)

O redaktorce i autorach

Wstęp

Wprowadzenie

Część I Zarys ogólny: przeszłość oraz teraźniejszość

1. Zmiany w myśleniu psychoanalitycznym oraz podejściu i usługach terapeutycznych (Rachael Davenhill)

Część II Głównie o depresji

2. Metapsychologia depresji (Cyril Couve)

3. Diagnoza (Rachael Davenhill)

4. Psychoterapia indywidualna (Rachael Davenhill)

5. Psychoterapia par – odrębność czy separacja? Opis pracy z małżeństwem wkraczającym w jesień życia (Anne Amos i Andrew Balfour)

6. „Tragiczno-komiczno-historyczno-sielankowe” – grupy i terapia grupowa osób w trzecim wieku (Caroline Garland)

7. Przeżywanie choroby – odrodzenie analizy w procesie rekonwalescencji (Ronald Markillie)

Część III Obserwacja i konsultacja

8. Obserwacja psychodynamiczna a wiek podeszły (Rachael Davenhill, Andrew Balfou, Margaret Rustin)

9. Konsultacja w działaniu (Maxine Dennis, David Armstrong)

10. Tam, gdzie nie chadzają anioły – idealizm, zwątpienie oraz blokady mentalne w pracy pielęgniarki (Anna Dartington)

Część IV Głównie o demencji

11. Wewnętrzne przymierze – relacje między początkiem a zmierzchem życia (Margot Waddell)

12. Erynie nie chcą rozejmu – problemy z pomieszczaniem w opiece nad osobami z demencją oraz ich opiekunami (Rachael Davenhill)

13. Fakty, fenomenologia oraz psychoanalityczny wkład w opiekę nad osobami cierpiącymi na demencję (Andrew Balfour)

14. Różowa wstążka (A.S. Byatt)

15. Opieka nad krewnym chorym na demencję – kto tak naprawdę cierpi? (Heather Wood)

16. Mój zdradziecki umysł – podróż w głąb choroby (Alzheimera Anna Dartington i Rebekah Pratt)

17. Mówienie o chorobie Alzheimera poprzez sztukę – późne malarstwo Williama Utermohlena (Patrice Polini)

Zmierzch życia to zbiór artykułów poświęconych emocjonalnym problemom ludzi starszych i pracy z nimi. Autorzy związani są z londyńską Kliniką Tavistock, książka wpisuje się więc w wieloletnią tradycję prowadzonej tam pracy na rzecz psychicznej oraz emocjonalnej kondycji tej grupy wiekowej.

„W książce perspektywę psychoanalityczną zastosowano w odniesieniu do obszarów, którym na przestrzeni lat nie poświęcono zbyt wiele uwagi. Dwie części – «Głównie o depresji» oraz «Głównie o demencji» – zawierają relacje z pracy o charakterze klinicznym, konsultacyjnym czy superwizyjnym, prowadzonej w formie spotkań indywidualnych, z parami, grupami, a także z instytucjami.

W obu częściach wrażliwość i wiedzę psychoanalityczną wykorzystano do analizy tych aspektów funkcjonowania ludzkiego umysłu, które uznaje się na ogół za najmniej przejrzyste i najbardziej oporne na leczenia, lokujące się więc poza obszarem zainteresowaniem tradycyjnie pojmowanej myśli psychodynamicznej.

Zakres poruszanych tematów oraz wnikliwość prac zawartych w niniejszym tomie zasługują na uznanie. W wymiarze politycznym autorzy nie boją się piętnować skandalicznych deficytów odpowiedniej opieki psychologicznej dla tej grupy wiekowej. Pod kątem psychoanalitycznym teksty wiele wnoszą i pozostają przystępne zarówno w opisie kluczowych psychologicznych mechanizmów, jak również metody polegającej na połączeniu obserwacji i refleksji, tak ważnej w tego rodzaju pracy. Wszyscy autorzy wykazują się niezwykłym wglądem oraz empatią wobec klinicystów, fachowców i opiekunów, o których piszą.

Co nietypowe, uwzględniono także innego rodzaju relacje na temat pogarszania się stanu mentalnego: jedną fikcyjną (opowiadanie autorstwa A.S. Byatt), jedną omawiającą dzieła malarskie, a także dwie pierwszoosobowe, dokumentujące kolejno następstwa poważnej fizycznej choroby oraz Alzheimera.

Autorzy pozostałych rozdziałów – z jednym wyjątkiem są to członkowie personelu Kliniki Tavistock – badają różnorakie wyzwania psychiczne i emocjonalne towarzyszące zmierzchowi życia. Zwracają uwagę na delikatną naturę zależności między zasobami wewnętrznymi a bodźcami zewnętrznymi, a także na intensywniejsze odczucia – wściekłość, rozpacz, strach, porzucenie – nieuchronnie wzbudzane zarówno w pracownikach, jak i chorych. Mimo to książka pozostaje opracowaniem praktycznym, a przy tym napisanym z wrażliwością oraz niosącym nadzieję.”

Margot Waddell, Słowo wstępne redaktorki serii